wtorek, 24 marca 2015

Będzin - Królewski Zamek Będziński

Będzin


Królewski Zamek Będziński

 

Do Będzina trafiliśmy przez przypadek przy okazji spędzanego weekendu w Katowicach. Kiedyś nadarzyła się okazja zakupu dwóch noclegów w czterogwiazdkowym Hotelu Diament w Katowicach w iście szalonej cenie po 3,15 funta brytyjskiego za noc. Będąc już kiedyś w grudniu w Katowicach w Hotelu Ibis Budget tym razem nie nastawialiśmy się na zwiedzanie stolicy Śląska. Przy w miarę ładnej pogodzie w sobotę z Dworca Głównego w Katowicach pociągiem Kolei Śląskich pojechaliśmy do Będzina. Wysiedliśmy na przystanku Będzin Miasto. Przystanek kolejowy znajduje się tuż obok centrum miasta (Plac Kolei Warszawsko-Wiedeńskiej). Naszym celem w Będzinie był Królewski Zamek Będziński.

Przy ulicy Modrzejowskiej i Zawale mijamy odrestaurowane fragmenty średniowiecznych murów miejskich. Dochodzimy do ruchliwej alei Hugona Kołłątaja i na wzgórzu najpierw widzimy Kościół Trójcy Świętej a dalej na lewo widoczny jest już Zamek Będziński. Warto pójść na znajdującą się na prawo do kościoła starą część Cmentarza Parafialnego, na którym znajdziemy kilka imponujących, starych nagrobków. Na cmentarzu warty uwagi jest też Kościół Cmentarny pod wezwaniem Świętego Tomasza Kantauryjskiego. Teraz wracamy pod Zamek Będziński.

Zamek Będziński wybudowany przez Kazimierza Wielkiego na szlaku Orlich Gniazd na Wzgórzu Zamkowym nad Czarną Przemszą. Zamek na przestrzeni wieków wielokrotnie niszczony a odbudowany w 1956 roku. Zamek jest częścią Muzeum Zagłębia. Do zwiedzania udostępnione jest odrestaurowane wnętrze zamku oraz baszta z punktem widokowym.

U podnóża zamku do początku września 1939 roku przy ulicy Bóżniczej stała ortodoksyjna Synagoga. 1 września 1993 roku na miejscu gdzie stała synagoga postawiono granitowy obelisk z napisami w języku polskim i hebrajskim, upamiętniający będzińskich Żydów oraz synagogę.

Od połowy XVIII wieku aż do wybuchu II Wojny Światowej stanowili w tym mieście większość. Z racji tej Będzin nazywany był ówcześnie Jerozolimą Zagłębia.

W Będzinie znajdziemy jeszcze publiczny dom modlitwy (Synagogę Mizrachi) w kamienicy przy ulicy Potockiego 3. Obecnie synagoga pełni rolę sali pamięci.

Drugim publicznym domem modlitwy, który przetrwał do naszych czasów jest Dom Modlitwy Cukermana (tak zwana Brama Cukermana) mieszczący się w kamienicy przy alei Hugona Kołłątaja 24/28.

Ważnym miejscem świadczącym od wielowiekowej obecności społeczności żydowskiej w Będzinie i Zagłębiu jest Nowy Cmentarz Żydowski (Kirkut) przy ulicy Podzamcze (na północnym zboczu Wzgórza Zamkowego). Na powierzchni 0,5 ha zachowało się około 250 całych macew oraz około 550 rozbitych lub mocno uszkodzonych. Obecnie teren cmentarza jest zaniedbany i porośnięty przez las. Na teren cmentarza prowadzi odbudowana brama.

Na ulicy Podzamcze znajdował się przed wojną żydowski szpital dla położnic. W okresie II wojny światowej (1940-1943) znajdował się tam szpital ogólny dla całej ludności żydowskiej. Obecnie budynek jest zamieszkały. Naprzeciw wejścia znajduje się będziński kirkut.

Kolejnym budynkiem powiązanym z ludnością żydowską jest ogromny budynek Dawnego Sierocińca przy ulicy Sienkiewicza 17. Po wojnie mieścił się tam Szpital Dziecięcy a obecnie stoi pusty.

Wartym uwagi projektem jest dostępny w Internecie audioprzewodnik pod nazwą "Opowieści Nieobecnych", gdzie w kilku krótkich odcinkach opowiedziana jest historia Żydów z terenów Śląska i Zagłębia w tym także historia będzińskich Żydów.

Link do audioprzewodnika: http://www.bramacukermana.com/new/ON/index.html

Spod zamku idziemy do znajdującego się niedaleko barokowo-klasycystycznego Pałac Mieroszewskich (nazywany również Pałacem Gzichowskim) przy ulicy Generała Karola Świerczewskiego 15. Obecnie pałac stanowi część Muzeum Zagłębia. Pałac ma dwie kondygnacje i amfiladowy układ pokoi. W części centralnej znajduje się sień, która prowadzi od drzwi frontowych do drzwi ogrodowych. Z boku znajdują się schody na piętro. Przed pałacem znajduje się rozległy podjazd prowadzący do wejścia głównego, po drugiej stronie jest park z początku XVIII wieku. W parku zachowały się kamienne rzeźby Bachusa i Flory wykonane przez Jerzego Leonarda Webera w 1718 roku. Za parkiem znajdował się ogród warzywnik, który zlikwidowano w związku z budową osiedla "Zamkowe". Pałac otaczają oficyny dworskie oraz zabudowania gospodarcze.

Poza opisanymi i odwiedzonymi przez Nas w Będzinie najważniejszymi zabytkami warte uwagi są jeszcze: Grodzisko na Górze Świętej Doroty z Kościołem Świętej Doroty, Pałac Ciechanowskich, Willa Solvay, Cementownia Grodziec i Kopalnia Węgla Kamiennego Grodziec.

Miejscem godnym polecenia na obiad jest według mnie w Stacja Będzin Bistro&Cafe przy ulicy Kościuszki 2 tuż przy stacji Będzin Miasto.







Zamek Będziński

Zamek Będziński

Zamek Będziński

Zamek Będziński

Zamek Będziński

Zamek Będziński
Kościół Trójcy Świętej

Stary Cmentarz i Kościół Cmentarny Świętego Tomasza

Kościół Cmentarny Świętego Tomasza

Zabytkowy Pomnik Nagrobny na Starym Cmentarzu Parafialnym

Zabytkowy Pomnik Nagrobny na Starym Cmentarzu Parafialnym

Zabytkowy Pomnik Nagrobny na Starym Cmentarzu Parafialnym

Zabytkowy Pomnik Nagrobny na Starym Cmentarzu Parafialnym

Zabytkowy Pomnik Nagrobny na Starym Cmentarzu Parafialnym

Zabytkowy Pomnik Nagrobny na Starym Cmentarzu Parafialnym
Nowy Cmentarz Żydowski

Brama Cmentarza Żydowskiego

Macewa na Nowym Cmentarzu Żydowskim

Macewa na Nowym Cmentarzu Żydowskim

Macewa na Nowym Cmentarzu Żydowskim
Macewy na Nowym Cmentarzu Żydowskim

Macewy na Nowym Cmentarzu Żydowskim

Granitowy Obelisk Upamiętniający Będzińskich Żydów i Synagogę
Pałac Mieroszewskich

Pałac Mieroszewskich

Rzeźba Flory w Parku przy Pałacu Mieroszewskich

Rzeźba Bachusa w Parku przy Pałacu Mieroszewskich

czwartek, 19 marca 2015

Malmo - Brzuch Szwecji

Malmö

 

Brzuch Szwecji

 

Do Malmö wybrałem się na pokładzie węgierskich tanich linii lotniczych Wizzair 3-ego marca. Bilet w dwie strony Wizzair-em z wyprzedzeniem kupiłem za 78 złotych. Moim punktem docelowym była Kopenhaga. Lot z Katowic-Pyrzowic (KTW) do Malmö-Sturup (MMX) trwa godzinę i dwadzieścia pięć minut a powrotny pięć minut krócej.

Malmö określane jest „brzuchem” Szwecji ze względu na swoje położenie. Podczas gdy Göteborg - „sercem” i Sztokholm - „głową”

Lot do z Pyrzowic rozkładowo o 11:20 co wiązało się z bardzo wczesną pobudką o 5 rano i dojazdem najpierw z Tarnowa do Krakowa autobusem Voyagerem (za 1 PLN) a następnie Inter-em za 14 złotych do Katowic. Z Dworca Autobusowego przy Bosackiej do Katowic do wyboru mamy auotbusy firm: Inter (co 15 minut), Unibus (co 30 minut), Polskibus, Albatrosbus czy Neobus i pewnie jeszcze kilka innych.

Z Dworca Autobusowego w podziemiach Dworca Głównego Katowice dojedziemy bezpośrednio autobusem linii "Lotnisko" pod sam terminal w Pyrzowicach. Przejazd trwa średnio około 50 minut. Cena biletu w jedną stronę to wydatek 27 złotych za jeden przejazd lub 47 złotych za bilet dwukrotnego kasowania (ważny 30 dni). Jest sposób na tańszy bilet na tej linii posiadając kartę rabatową "Fly Silesia". Karta upoważnia Nas do zakupu biletu u kierowcy za 20 złotych w jedną stronę. Kartę za darmo dostaniemy na lotnisku. Karta upoważnia do wielu innych zniżek nie tylko na samym lotnisku, ale też w innych miejscach na Śląsku. 

Ze względu na bardzo brzydką pogodę na Śląsku w dniu wylotu samolot do Malmo był początkowo opóźniony 25 minut, ale ostatecznie wylecieliśmy z 55-cio minutowym opóźnieniem. Po raz pierwszy zdarzyła mi się sytuacja, że ktoś nie posiadał ważnego dowodu przy bramce i nie mógł polecieć. Dziewczyna jak zauważyłem miała lecieć ze swoim bratem i matką do swojje siostry mieszkającej w Szwecji. Ostatecznie żadne z Nich do Szwecji nie poleciało. Matka z synem mimo ważnych dowodów osobistych i przejścia przez bramkę do samolotu ostatecznie niezdecydowała się lecieć i obydwoje opuścili pokład samolotu przed startem. Sytuacja zwiększyła nieznacznie i tak już dużo opóźniony samolot. Doszło do tego jeszcze standardowe odmrażanie samolotu przed startem. Koniec końców wystartowaliśmy z Pyrzowic i po nieco ponad godzinie wylądowaliśmy w Szwecji na lotnisku w Malmo-Sturup, które leży około 30 kilometrów od centrum Malmo. Z lotniska można w zasadzie wydostać się samochodem taksówką (za 415 SEK) lub autobusem lotniskowym firmy Flygbussarna, która chyba obsługuje wszystkie szwedzkie lotniska. Autobusy z tęczowym logo i napisami Flygbussarna Airport Coaches mają swoje przystanki tuż przed terminalem. Bilety możemy kupić wcześniej przez internet w cenie 105 SEK za przejazd w jedną stronę lub za 199 SEK bilet w dwie strony, kupując w automacie przestanku czy w budynku lotniska lub u kierowcy możemy zapłacić tylko i wyłącznie kartą debetową lub kartą kredytową i wtedy za bilet płacimy odpowiednio 115 SEK lub 209 SEK. W autobusach jest darmowe WiFi i wyświetlacz na którym wyświetlana jest trasa przejazdu, następny przystanek oraz przewidywanym czasem przyjazdu na przystanek końcowy naprzeciwko głównego dworca kolejowego Malmö Centralstation. Przez prawie godzinne opóźnienie o mało nie spóźniłem się na kolejny autobus do Kopenhagi. Na szczęście wsiadając poinformowałem Panią kierowcę, że mam bardzo mało czasu na przesiadkę. Myślę, że miała to na uwadze jadąc do centrum. Autobus Swebus do Kopenhagi odjeżdżał z tego samego przystanku co Flugbussarna.  Szybko wysiadłem i w ekspresowym tempie przesiadłem się do czekającego już na przystanku autobusu. Bilet na trasie Malmo-Kopenhaga-Malmo w cenie promocyjnej kupiłem za znacznie wcześniej przez internet za 49 SEK. Autobus z darmowym WiFi na pokładzie i gniazdkami elektrycznymi przy siedzeniach. W autobusie tylko kilku pasażerów. Odjeżdżamy i kierujemy się w stronę Mostu na Sundzie. Po zjeździe z mostu już w Danii zatrzymujemy się na przystanku przy lotnisku Kopenhaga-Kastrup. Przystanek końcowy naprzeciwko głównego dworca kolejowego Københavns Hovebanegård. Przyjazdy i odjazdy Swebusa odbywają się z tego samego przystanku przy ulicy Ingerslevsgade w Kopenhadze. 

W planie przed wyjazdem do Kopenhagi miałem szybkie zwiedzanie miasta, ale przez opóźniony samolot z planu wyszły nici. Malmo pozornie udało mi zobaczyć przy powrocie z Kopenhagi. Z Kopenhagi do Malmo wróciłem Swebusem w czwartek po 9 rano. Z autobusu zatrzymującego się tuż obok stacji Malmo C rzut beretem jest główny plac miasta Stortorget (Wielki Plac) na którym warte uwagi są takie obiekty jak: stary gmach ratusza (Rådhus), siedziba gubernatora prowincji Skania (Länsresidenset), Apteka pod Lwem (Apoteket Lejonet), pomnik Króla Karola X Gustawa, Hotel Kramer.
Z tyłu za Stortorget wyłania się wieża szwedzkiego ewangelicko-luterańskiego Kościoła Świętego Piotra (Sankt Petri Kyrka) przy ulicy Göran Olsgatan.

Kolejny plac miejski to Plac Gustawa Adolfa (Gustav Adolfs Torg) przy którym rozkładane są stragany z owocami i warzywami i kwiatami. prócz tego w koło placu znają się sklepy i restauracje i mały park. Na placu znajdziemy ogromną kulę z Grafem oraz pięć kolumn z fontannami oraz fontanny z rzeźbami pierwsza: "Lekande Barn" i druga: "Öresund". Z tyłu placu znajduje się wejście na Stary Cmentarz (Gamla Kyrkogården) z licznymi starymi nagrobkami.

Trzecim wartym uwagi placem jest znajdujący się tuż przy Stortorget plac Lilla Torg (Mały Rynek). Przy placu stoi kilka starych budynków zbudowanych z muru pruskiego. Na placu mieszczą się liczne bary, puby i restauracje.

Tylko tyle udało mi się zobaczyć w przeciągu trochę ponad godziny. w mieście jeszcze trzeba zobaczyć: Zamek (Malmöhus Slott) i Park Zamkowy (Slottsparken) oraz piękną synagogę w stylu mauretańskim z 1903 roku przy Rörsjöstaden. Dla zdrowia i chwili relaksu warto wybrać się do Centrum Wellness Spa w Ribersborgs Kallbadhus.

Tak się składa, że w pobliżu Malmo mieszka moja koleżanka z czasów liceum. Umówiliśmy się przy Lilla Torg a następnie pojechaliśmy na krótki spacer w okolicę Turning Torso

"Skręcony Wieżowiec" zaprojektowany i wybudowany przez architekta Santiago Calatravę. Budowa wieżowca rozpoczęła się latem 2001 i zakończyła się 27 sierpnia 2005 roku. Konstrukcja zbudowana jest na 9 pięciobocznych bryłach z pięcioma piętrami każda. Łączna wysokość to 190 metrów. Licząc międzypiętra budynek ma 54 piętra a każde piętro ma blisko 400 m². Powierzchnia biurowa liczy sobie 4200 m² i znajduje się w dwóch najniższych modułach wieżowca. Od trzeciego do dziewiątego sześcianu jest 147 mieszkań. Dwa ostatnie piętra (53 oraz 54) zostały przeznaczone na sale konferencyjne Turning Torso Meetings. Cała budowla przekręca się w górę co 10 stopni, co oznacza, że skręt budynku od podstawy do szczytu wynosi 90 stopni. W sąsiednim budynku jest całoroczna wystawa Turning Torso specjalnie dla turystów. W tym samym budynku znajduje się pięciopiętrowy parking. Pomiędzy budynkami istnieje podziemne przejście.

Szczególnym obiektem i doskonale widocznym z nabrzeża tuż obok wieżowca jest Most nad Sundem. To najdłuższy most łączący dwa państwa na świecie. Dokładniej połączenie składa się z mostu o długości 7845 metrów, sztucznej wyspy o długości 4055 metrów i tunelu o długości 3510 metrów. Szlakiem tym przebiegają dwie dwupasmowe jezdnie i dwa tory kolejowe. Droga przebiegająca przez most jest częścią drogi europejskiej E20. Ma on 8 kilometrów długości i sięga około 70 metrów nad wodę. Łączy duńską wyspę Zelandię ze Szwecją (łączy Malmo z Kopenhagą).

Szybki spacer kilka zdjęć i autem wracamy pod dworzec kolejowym (Malmo C). Robię zakupu w Coop Nära, gdzie zaopatruję się w słodycze głównie szwedzkiej firmy Marabou. Przez zakupy spóźniam się na autobus o 11:40 na lotnisko. Kolejny o 12:20 a lot o 13:15. Wielki stres i nerwowe poszukiwanie alternatywnego transportu na lotnisko zostaje tylko taksówka, ale cena zwala mnie z nóg bo taksówkarz żąda za kurs 60 euro! Cudem udaje mi się złapać taksówkarza, który zabieram mnie na lotnisko za 30 euro. Udało mi się zdążyć na mój powrotny samolot do Katowic.

Szybkie przejście przez odprawę na lotnisku w Sturup. Przejście rękawem do samolotu i już czas wracać do Katowic. W czasie lotu usłyszałem, że ktoś wraca z Pyrzowic w moją stronę. Z zaczepionym w samolocie chłopakiem i jego ojcem autem zabieram się do Brzeska a stąd do Tarnowa już busem i jestem w domu.

O Kopenhadze i całej reszcie napiszę w kolejnym poście.


Przydatne strony internetowe: https://www.katowice-airport.com/ https://flysilesia.com/
http://pkm.katowice.pl/
http://www.flygbussarna.se/ http://uk.oresundsbron.com/ https://www.swebus.se/ https://www.swedavia.com/malmo/ http://www.malmotown.com/en/ http://www.visitsweden.com/regions--cities/malmo/ http://malmo.se/


Stary Ratusz (Rådhus)

Rynek Główny (Stortorget)

Hotel Kramer (Hotell Kramer)

Stary Ratusz (Rådhus)

Pomnik Króla Karola X Gustawa na Rynku (Karl X Gustav Stortorget)
Rynek Główny (Stortorget)

Apteka pod Lwem (Teschska Palatset)

Apteka pod Lwem (Apoteket Lejonet)

Rynek Główny (Stortorget)

Pałac Gubernatora Skanii (Länsresidenset)

Kościół Świętego Piotra (Sankt Petri Kyrka)

Kościół Świętego Piotra (Sankt Petri Kyrka)

Wieża Kościoła Świętego Piotra i Kalendegatan (Sankt Petri Kyrka och Kalendegatan)

Södergatan

Södergatan

Mały Rynek (Lilla Torg)

Mały Rynek (Lilla Torg)

Mały Rynek (Lilla Torg)

Mały Rynek (Lilla Torg)

Mały Rynek (Lilla Torg)

Mały Rynek (Lilla Torg)

Mały Rynek (Lilla Torg)

Mały Rynek (Lilla Torg)

Dworzec Główny (Malmö Centralstation)

Fontanna na Rynku Głównym (Fontän på Stortorget)
Fontanna na Rynku Głównym (Fontän på Stortorget)

Plac Gustawa Adolfa (Gustav Adolfs Torg)

Plac Gustawa Adolfa (Gustav Adolfs Torg)

Gryf na Placu Gustawa Adolfa (Grip på Gustav Adolfs Torg)

Gryf na Placu Gustawa Adolfa (Grip på Gustav Adolfs Torg)
Rzeźba "Bawiące Się Dzieci" na Placu Gustawa Adolfa (Skulpturgruppen "Lekande Barn" på Gustav Adolfs Torg)
Rzeźba "Bawiące Się Dzieci" na Placu Gustawa Adolfa (Skulpturgruppen "Lekande Barn" på Gustav Adolfs Torg)

Plac Gustawa Adolfa (Gustav Adolfs Torg)

Fontanna "Öresund"na Placu Gustawa Adolfa (Fontän "Öresund" på Gustav Adolfs Torg)

Fontanna "Öresund" na Placu Gustawa Adolfa (Fontän "Öresund" på Gustav Adolfs Torg)

Fontanna "Öresund" na Placu Gustawa Adolfa (Fontän "Öresund" på Gustav Adolfs Torg)

Stary Cmentarz (Gamla Kyrkogården)

Stary Cmentarz (Gamla Kyrkogården)

Stary Cmentarz (Gamla Kyrkogården)

Stary Cmentarz (Gamla Kyrkogården)

Stary Cmentarz (Gamla Kyrkogården)

Mały Rynek (Lilla Torg)

Mały Rynek (Lilla Torg)
Most nad Sundem (Öresundsbron)

Most nad Sundem (Öresundsbron)
Most nad Sundem (Öresundsbron)

Most nad Sundem (Öresundsbron)
Most nad Sundem (Öresundsbron)

Most nad Sundem (Öresundsbron)

Most nad Sundem (Öresundsbron)
Turning Torso (HSB Turning Torso)

Turning Torso (HSB Turning Torso)

Turning Torso (HSB Turning Torso)

Turning Torso (HSB Turning Torso)
Turning Torso (HSB Turning Torso)

Turning Torso (HSB Turning Torso)

Turning Torso (HSB Turning Torso)
Turning Torso (HSB Turning Torso)

Turning Torso (HSB Turning Torso)

Turning Torso (HSB Turning Torso)

Międzynarodowy Port Lotniczy Malmo-Sturup (Malmö-Sturup Flygplats)
Most nad Sundem (Öresundsbron)

Most nad Sundem (Öresundsbron)

Most nad Sundem (Öresundsbron)