Bliżej i Dalej...: Żółkiew - Rodowe Gniazdo Żółkiewskich

niedziela, 1 listopada 2015

Żółkiew - Rodowe Gniazdo Żółkiewskich

Żółkiew

Rodowe Gniazdo Żółkiewskich

Żółkiew odwiedziłem przy okazji mojej lipcowej wizyty we Lwowie. Miasto leży 30 kilometrów na północny-zachód od Lwowa na trasie do granicy z Polską i przejścia granicznego Hrebenne-Rawa Ruska. Ze Lwowa do Żółkwi dojedziemy maszrutką z centrum Lwowa a mianowicie z przystanku zlokalizowanego przy placu Świętego Teodora (Svyatogo Teodora Ploshchad). Plac znajduje się po prawej stronie idąc od strony Opery Lwowskiej ulicą Viacheslava Chornovola najpierw mijamy po lewej stronie wszystkim dobrze znany Hotel "Lwów" a następnie po prawej stronie dalej znajduje się Gastrpub "Kumpel" a tuż za nim jest Plac Świętego Teodora. Stąd odjeżdżają maszrutki do Żółkwi. Trudno mi powiedzieć jak często jeżdżą, ale myślę, że średnio z tego przystanku w kierunku Żółkwi i dalej jedzie coś średnio, co 30 minut. W drodze powrotnej we Lwowie wysiadłem na przystanku przy ulicy Zernova (ulica obok Hotelu "Lwów" i Gastropubu "Kumpel"). W Żółkwi najlepiej wysiąść na: Avtostantsiia (AS), który znajduje się tuż obok zabytkowej Żółkiewskiej Synagogi.

Żółkiew w latach 1951-1991 nosiła nazwę Nesterow. Miasto leży na Roztoczu Wschodnim, nad rzeką Świną. W mieście mieszka ponad 13 tysięcy mieszkańców.

Żółkiew została założona w 1597 roku przez hetmana Stanisława Żółkiewskiego (Herbu Lubicz). Miasto wraz zamkiem na zlecenie hetmana zaprojektował Paweł Szczęśliwy. Hetman Żółkiewski chciał żeby jego miasto przypominało renesansowy Zamość, dlatego polecił żeby projekt wykonał właśnie Paweł Szczęśliwy, który był przedstawicielem szkoły włoskiej w architekturze.

Żółkiew prawa miejskie otrzymuje w 1603 roku dzięki przywilejowi Zygmunta III Wazy. Miasto założono na planie nieregularnego pięcioboku otoczone murami miejskimi z pięcioma bramami miejskimi. Dziś w mieście po rekonstrukcji stoją dwie bramy (Brama Krakowska i Brama Zwierzyniecka).

Później Żółkiew staje się ulubioną rezydencją króla Jana III Sobieskiego. Za Sobieskiego miasto nabrało barokowego charakteru. Większość zachowanych zabytków w mieście pochodzi właśnie z czasów Żółkiewskiego lub czasów Sobieskiego.

Zabytki Żółkwi:

Zamek Sobieskich jest to dawna siedziba hetmana Stanisława Żółkiewskiego i rodu Sobieskich. Obecnie zamek odrestaurowywany jest ze środków Unii Europejskiej. W części zamkowych pomieszczeń ulokowane jest muzeum. Zamek znajduje się jak większość żółkiewskich zabytków przy Rynku (Placu Wiecowym)

Kolegiata Świętego Wawrzyńca również wzniesiony z fundacji hetmana Stanisława Żółkiewskiego. W kolegiacie znajdują się krypty grobowe Żółkiewskich, Daniłowiczów i Sobieskich. Kościół był pierwotnie poświęcony Królowej Niebios oraz Świętemu Wawrzyńcowi i Świętemu Biskupowi Stanisławowi, obecnie Świętemu Wawrzyńcowi Męczennikowi. Obok kolegiaty stoi późnorenesansowa dzwonnica. Kolegiata również znajduje się przy Rynku (Ploshcha Vicheva)

Ratusz na Rynku (Ploshcha Vicheva) wzniesiony w 1932 roku w stylu neobarokowym według projektu polskiego architekta Bronisława Wiktora.

Na Rynku (Ploshcha Vicheva) stoi Fontanna z Figura Matki Bożej Wniebowziętej. Dwie zrekonstruowane bramy miejskie: Zwierzyniecka i Krakowska. Warte uwagi są kamienice z podcieniami z XVII wieku od strony kolegiaty.

Przy ulicy Bazylianów 4 stoi Klasztor Bazylianów (Monastyr Narodzenia Pana Jezusa) z Cerkwią Serca Pana Jezusa (Żółkiewski Monastyr Ojców Bazylianów) w stylu bizantyjsko-rosyjskim (wcześniej neobizantyńskim).

Przy ulicy Zaporoskiej tuż obok Dworca Autobusowego (AS) stoi zabytkowa Synagoga przez Żydów nazywana była „Di Sobieski-Szul” na cześć Jana III Sobieskiego. Powstała według projektu Petera Bebera i wzniesiona w latach 1692-1698. Uważana jest za jedną z największych synagog o charakterze obronnym w Europie w stylu renesansowym z elementami barokowymi. Budowla została wpisana na nowojorską listę pomników architektury zagrożonych zniszczeniem (World Monuments Watch), ale to nie wiele zmieniło w dalszym ciągu jest w opłakanym stanie teraz dodatkowo ogrodzona brzydkim parkanem z blachy falistej. Na zdjęciach z Internetu z 2007 i 2008 roku jeszcze nie była ogrodzona. Najlepszym dowodem, że świątynia budzi zachwyt jest fakt, że cztery jej wierne kopie służą wiernym w Izraelu, a jedna aż w Brazylii.

Cmentarz Żydowski w Żółkwi powstał pomiędzy 1600 a 1610 rokiem i istniał do wybuchu II Wojny Światowej. Następnie zniszczony przez Niemców a w latach 70-tych XX wieku zrównany z ziemią a na jego terenie do dnia dzisiejszego działa "Żółkiewski Bazar".

Przy ulicy Lwowskiej prowadzącej do miasta stoi barokowy Klasztor Ojców Dominikanów z Kościołem Wniebowzięcia NMP z zabytkowymi nagrobkami. Obecnie to Cerkiew Greckokatolicka Świętego Męczennika Jozafata Kuncewicza.

Następnie dalej idąc ulicą lwowską w stronę wyjazdu z miasta po lewej stronie znajduje się były Kościół Świętego Łazarza z Klasztorem Felicjanek a obecnie należący do Ukraińskiego Autokefalicznego Kościoła Prawosławnego.

Na przeciwko Cerkwi Świętego Łazarza po prawej stronie stoi drewniana Cerkiew Świętej Trójcy to zabytkowa drewniana cerkiew z 1720 roku. W 2013 roku wpisana na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO. We wnętrzu pięciu-rzędowy ikonostas. Jedna z najlepiej zachowanych cerkwi trój-kopułowych z XVIII w. Reprezentuje klasyczny typ halicki, którego struktura opiera się na tradycyjnej konstrukcji kijowskiej. W całości zachowało się wyposażenie wnętrza, jest to najlepszy przykład wystroju wnętrza XVIII-wiecznej cerkwi.

Przy cerkwi znajduje się przystanek autobusowy, na którym możemy zatrzymać maszrutkę i wrócić do Lwowa.

Przydatne strony internetowe: http://zhovkva.info/ http://zhovkva-zamok.do.am/