Bliżej i Dalej...: Żabno - Galicyjskie Miasteczko

poniedziałek, 22 września 2014

Żabno - Galicyjskie Miasteczko

Żabno

Galicyjskie Miasteczko

Przy okazji wykonania audytu trafiłem do Żabna. Miasto leży 17 kilometrów od Tarnowa i jest siedzibą gminy miejsko-wiejskiej Żabno. Do Żabna dotrzemy autobusem z Krakowa lub busem z Tarnowa a przystanek autobusowy znajduje się przy placu Grunwaldzkim tuż za Rynkiem.

Centralnym miejscem jest Rynek z rzędem kamienic, fontanną i byłym Ratuszem Miejskim oraz Kościołem Ducha Świętego.

Pierwszym rzucającym się w oczy jest biały budynek byłego Ratusz. Wybudowany pod koniec XIX wieku staraniem burmistrza Franciszka Mazurkiewicza. Był siedzibą władz lokalnych i innych instytucji działających na terenie Żabna. Obecnie jest w nim Zespół Szkół Ponadgimnazjalnych im. księdza Janusza Stanisława Pasierba.

Obok znajduje się Kościół Ducha Świętego. Obecnie trójnawowy, trójprzęsłowy, bazylikowy z prezbiterium zamkniętym półkoliście, przy którym od północy zakrystia a od południa kaplica.

Przy kościele wolno stojąca neobarokowa dzwonnica z XVIII wieku, przebudowana i podwyższona w 1927 roku. Dzwonnica jest murowana, kwadratowa, trzykondygnacyjna, z sienią przejazdową, nakryta hełmem kopulastym i latarnią.

Przy byłym ratuszu i kościele i budynku OSP rośnie "Dąb Wolności". Został posadzony 10 XI 1928 roku za burmistrza Zdzisława Huberta dla uczczenia 10-tej rocznicy odzyskania niepodległości. Aktu zasadzenia dokonał ówczesny dyrektor Szkoły Podstawowej w Żabnie Wojciech Seweryn. Obok dębu zakopany został akt erekcyjny, a wokół drzewa wykonano kute ogrodzenie. W 1974 r. został wpisany na listę Pomników Przyrody, końcem 2007 roku poddany specjalnej konserwacji.

W cieniu "Dębu Wolności" i budynku Ochotniczej Straży Pożarnej stoi zabytkowa figura Świętego Floriana z 1848 roku. Drugą kamienna figurę Świętego Floriana z 1878 roku obok fontanny. Większą część Rynku zajmuje parking, drugą cześć fontanna i klika ławek.

W drodze na cmentarz parafialny, cmentarz wojskowy i cmentarz żydowski miniemy mały kopiec i obeliskiem z 1923 roku (miejsce cmentarne z XIII wieku) Po środku kopca znajduje się obelisk z 1923, z napisem: "UCZCIJ MOGIŁĘ SWOICH PRAOJCÓW, CO TU POLEGLI W PRACY I ZNOJU NIECH TA MOGIŁA BĘDZIE NIETKNIĘTA NIECH SPOCZYWAJĄ W WIECZNYM SPOKOJU ZDROWAŚ MARYJA OBROŃCY ZABYTKÓW MIASTECZKA ŻABNA 1923"

Cmentarze znajdują się niespełna kilometr za Rynkiem. Na cmentarzu parafialnym odnajdziemy kilka starych grobów oraz kwaterę wojskową z I Wojny Światowej (Cmentarz Wojenny Nr 253). Zaprojektowany przez austriackiego architekta Johanna Watzala. Pochowano na nim 3-ech żołnierzy austro-węgierskich i 239-ciu rosyjskich. Głównym elementem cmentarza jest ściana pomnikowa z tablicą inskrypcyjną w języku niemieckim, która w tłumaczeniu brzmi: "Za życia walczący leżą po śmierci pojednani Ojczyzna opłakuje jednakowo zwycięzców i pokonanych. 1914-1915"

Na cmentarzu znajduje się też zbiorowa mogiła pomordowanych Romów w czasie II Wojny Światowej.

Kilkaset metrów za cmentarzem parafialnym, który leży przy ulicy Cmentarnej znajduje się kolejna nekropolia - cmentarz żydowski przy przy ulicy Generała Tadeusza Kościuszki w części miasta nazywanej "Zakirchole". Kirkut został założony w 1692 roku i zajmuje powierzchnię 1 ha, na której zachowało się około 100 macew. W latach 90. XX wieku odbudowano ohel kryjący szczątki miejscowych cadyków: Izraela Elimelecha z Żabna oraz jego syna Jakuba Izaaka i wnuka Szaloma Dawida. Na ścianach ohelu w 2011 roku umieszczono fragmenty macew z Gorzyc, które stranowiły umocnienie rowu melioracyjnego. Do wnętrza ohelu możemy zajrzeć przez otwarte metalowe okno.

Na cmentarzu znajduje się zbiorowa mogiła ponad 100 Żydów zabitych na cmentarzu przez Niemców w marcu 1942 roku. Teren stał się też miejscem zbiorowej egzekucji miejscowej ludności pochodzenia romskiego.

Szkoda, że brama wejściowa jest zamknięta i na żadnej z tablic informacyjnych stojących przed wejściem na teren kirkutu nie widnieje informacja, gdzie możemy uzyskać klucz do bramy. Pozostaje tylko przeskoczyć mur, co nie jest zbytnio trudne.

Informację o tym, gdzie otrzymamy klucz do bram widnieją przy wejściach na cmentarz w Brzesku, Tarnowie i Dąbrowie Tarnowskiej.

Będąc w okolicy warto wybrać się do pobliskiego Odporyszowa (Sanktuarium Matki Bożej Zwycięskiej w Kościele Oczyszczenia Najświętszej Maryi Panny, Muzeum im. Jana Wnęka)

Przydatne strony internetowe: http://www.zabno.pl/ http://www.zabno.diecezja.tarnow.pl/