Bliżej i Dalej...: Niepołomice

wtorek, 7 października 2014

Niepołomice - Królewskie Miasto

Niepołomice

Królewskie Miasto

Znaleźliśmy się w Niepołomicach. Dojedziemy tam z Krakowa lub Wieliczki autobusami miejskimi MPK w Krakowie (bilet aglomeracyjny) lub licznymi busami. Z autobusu miejskiego możemy wysiąść na przystanku: Niepołomice Rynek (tuż przy rynku) lub Niepołomice Dworzec (poniżej zamku)

Niepołomice to miasto w województwie małopolskim, które leży w powiecie wielickim i jest siedzibą władz gminy miejsko-wiejskiej Niepołomice. Miasto leży na pograniczu Niziny Nadwiślańskiej, Pogórza Wielickiego i Podgórza Bocheńskiego. Niecałe czterdzieści kilometrów od centrum Krakowa i piętnaście kilometrów od Wieliczki.

Centralnym punktem Niepołomic jak większości miast jest Rynek, który ma kwadratowy kształt i jest położony u zbiegu sześciu ulic. Na Rynku znajduje się fontanna Córki Leśniczego Justyny, z którą związana jest pewna legenda. Według legendy Justyna powaliła celnym strzałem z kuszy tura, który zaatakował podczas polowania króla Stefana Batorego. Sam monument wykonany został z brązu, mierzy 180 centymetrów i waży 400 kilogramów.

Nieopodal niepołomickiego Rynku, Parku Miejskiego i Ronda im. gen. Waleriana Czumy na Placu Zwycięstwa stoi neogotycki ratusz z 1903 roku według projektu architekta Jana Sas Zubrzyckiego, jako siedziba władz miejskich. Budynek jest trzykondygnacyjny, posiada wieżę i szczyt.

Chyba najważniejszym i największym zabytkiem miasta jest Zamek Królewski nazywany często "Drugim Wawelem". Zamek to gotycka budowla z połowy XIV wieku, która została przebudowana w stylu renesansowym. Został wybudowany z rozkazu króla Kazimierza Wielkiego na skarpie pradoliny Wisły. Dzieło kazimierzowskie kontynuowali następni królowie: Władysław II Jagiełło, Zygmunt I Stary, a następnie Zygmunt II August. Zamek składał się z trzech wież, budynków w skrzydle południowym i wschodnim oraz murów kurtynowych wokół dziedzińca.

Obecnie zamek otwarty jest dla gości i turystów. Mieści się w nim hotel i centrum konferencyjne. W komnatach zamkowych ma swoją siedzibę Muzeum Niepołomickie z Muzeum Przyrodnicze (eksponaty myśliwskie i łowieckie oraz zbiory Włodzimierza Puchalskiego). Centrum Kultury "Zamek" organizuje recitale, koncerty, spektakle, pokazy rycerskie, wystawy. W zamku ma swoją siedzibę chór Towarzystwa Miłośników Muzyki i Śpiewu w Niepołomicach "Cantata".

Przy Zamku Królewskim postanowiono odtworzyć Ogrody Zamkowe Królowej Bony. Obok Ogrodów Królowej Bony postawiono pomnik Kazimierza Wielkiego wykonany z brązu.

U podnóża Zamku Królewskiego rozciąga się niewielka Osada Podegrodzie, stanowiąca swoistego rodzaju skansen. Charakter miejsca wyznaczają trzy zabytkowe liczące ponad 100 lat drewniane Chaty z okolic Niepołomic.

Kolejnym ważnym zabytkiem tuż obok Rynku i Zamku Królewskiego jest Kościół Dziesięciu Tysięcy Męczenników. Świątynia to gotycki murowany kościół parafialny z połowy XIV wieku, która została zbudowana z donacji Kazimierza Wielkiego w ówczesnej wsi królewskiej Niepołomice. Znacznie przebudowany w stylu barokowym dzięki fundacji Lubomirskich. Kościół Dziesięciu Tysięcy Męczenników powstał pierwotnie, jako dwunawowy, z halowym wnętrzem i sklepieniami wspartymi na dwóch wielobocznych filarach ustawionych w osi podłużnej. Po przebudowie z XVII wieku zatracił się dwunawowy układ budynku. Głównym budulcem kościoła w Niepołomicach była cegła, elementy konstrukcyjne wykonano z kamienia. Trzyprzęsłowe prezbiterium zamknięte jest trójbocznie, przy jego wschodniej ścianie znajduje się bezstylowy ogrójec. Całość korpusu ujęta jest przyporami i nakryta dachami dwuspadowymi, z wieżyczką na sygnaturkę nad nawą. Po obu stronach nawy znajdują się kaplice, nakryte kopułami: manierystyczna Branickich od strony południowej i wczesnobarokowa Lubomirskich (Świętego Karola Boromeusza) od północnej.

W Niepołomicach znajdziemy też Kopiec Grunwaldzki, który znajduje się na zachód od rynku, nieco ponad kilometr od centrum miasta na tak zwanej Wężowej Górze (212m n.p.m.). Najpierw w 1902 roku usypano tam niewielki dwumetrowy kopczyk, który w 1910 roku, z okazji 500 rocznicy Bitwy pod Grunwaldem powiększono.. Kopiec ma 14 metrów wysokości, a średnica postawy ma 30 metrów. Na szczycie znajduje się kamienny krzyż z pamiątkową tablicą.

Nieco ponad kilometr od Rynku przez Rondo im. Karola Boromeusza i dalej ulicą Bocheńską leży cmentarz żydowski przy ulicy Bohaterów Getta. Kirkut został założony w drugiej połowie XIX wieku i służył jako miejsce pochówku do 1942 roku. Cmentarz jest miejscem spoczynku pierwszego niepołomickiego rabina Józefa Tetelbauma. Pochowano tu także Josefa Austerweila, żołnierza 32 Pułku Piechoty Landsturmu. Na teren cmentarz wejdziemy przez otwartą bramkę.

Dalej idąc w kierunku Staniątek przy ulicy Staniąteckiej znajduje się Cmentarz Wojenny Nr 329 z I Wojny Światowej. Wybudowany przez Oddział Grobów Wojennych C. i K. Komendantury Wojskowej w Krakowie na terenie jego okręgu IX Bochnia. Niewielka nekropolia, o powierzchni około 0,7 ara, zbudowana na planie prostokąta, powstała wokół pochodzącej z 1819 roku kapliczki. Za kapliczką, w rzędzie, znajduje się siedem dwuramiennych metalowych krzyży stojących na niewielkich betonowych postumentach. Na cmentarzu rosną dwie lipy, jest ogrodzony betonowymi słupkami połączonymi łańcuchami. Jako element ogrodzenia zamontowano za kapliczką kamienną ławę. Pochowano na nim 8 żołnierzy rosyjskich. Nekropolię projektował Franz Stark.

Drugi Cmentarz Wojenny z I Wojny Światowej został wydzielony na cmentarzu parafialnym przy ulicy Wrzosowej (Cmentarz Wojenny Nr 327)

Trzeci Cmentarz Wojenny z I Wojny Światowej znajdował się przy ulicy Kolejowej, ale został zlikwidowany w latach 1926-1927. Prochy poległych ekshumowano i przeniesiono na Cmentarz Wojenny Nr 327. Pozostała po nim wysoka lipa oraz stojący obok niej pomnik centralny w formie betonowego krzyża ze śladami zamocowanego na skrzyżowaniu ramion metalowego krzyża kawalerskiego oraz zachowanymi w podstawie otworami po zamocowaniach ogrodzenia cmentarza.

Poza tym w mieście znajduje się: Młodzieżowe Obserwatorium Astronomiczne im. Kazimierza Kordylewskiego, Małopolskie Centrum Dźwięku i Słowa (Muzeum Fonografii), Izba Regionalna.

Przydatne strony internetowe: http://www.niepolomice.eu/ http://www.muzeum.niepolomice.pl/ http://www.zamekkrolewski.com.pl/ http://www.hotelniepolomice.pl/ http://niepolomice.wkraj.pl/ http://moa.edu.pl/ http://parafianiepolomice.pl/ http://www.puszczaniepolomicka.pl/